انواع رنگ های مخصوص پارچه

رنگ‌های مخصوص پارچه تنوع زیادی دارند و بسته به نوع پارچه و نوع کاربرد، انتخاب‌های متفاوتی وجود دارد.
در یک دسته بندی کلی شامل دو گروه میشه:

رنگ‌های اوپک:

رنگهایی که به آنها مات کننده اضافه شده تا کاور و پوشش بیشتری داشته باشد ، در اصطلاح عامیانه رنگهای جسمی هم گفته میشه .
رنگهای اکرلیک شامل این دسته میشود ، این رنگها بعد از خشک شدن مقاوم به شستشو و محو شدن هستن.

رنگ‌های ترنسپرنت:

بسیار شفاف و رقیق هستند ، پوشش دهی آنها پایین است ، در پارچه ها و الیاف سفید و روشن و پارچه های رنگ روشن با ضخامت کم قابل استفاده است ،
این نوع رنگها مناسب فاز آبرنگی است.
بعد از حرارت اتو به بالاترین درجه ی ماندگاری و فیکس شدن میرسند.

در ادامه، به چند نوع رایج رنگ پارچه اشاره می‌کنم:
‌

رنگ‌های اکریلیک: این رنگ‌ها برای نقاشی و طراحی روی پارچه بسیار مناسب هستند. بعد از خشک شدن، مقاوم به شستشو و محو شدن هستند. اکریلیک‌ها به صورت مستقیم یا با ترکیب با مدیوم‌های مخصوص پارچه قابل استفاده هستند.
رنگ‌های پروسین (Procion): این رنگ‌ها مخصوص پارچه‌های طبیعی مانند پنبه و ابریشم هستند و برای رنگرزی و نقاشی روی پارچه استفاده می‌شوند. پروسین‌ها با ثبات رنگی بالا و دوام در برابر شستشو شناخته می‌شوند.
رنگ‌های دیسپرز (Disperse): این رنگ‌ها برای پارچه‌های پلی‌استر و سایر الیاف مصنوعی استفاده می‌شوند و معمولاً با روش‌های گرمایی تثبیت می‌شوند.
رنگ‌های ری‌اکتیو (Reactive): این رنگ‌ها برای رنگرزی الیاف سلولزی مثل پنبه و ویسکوز مناسب هستند. با واکنش شیمیایی بین رنگ و پارچه، رنگ به صورت دائمی به الیاف متصل می‌شود.
رنگ‌های پیگمنت (Pigment): این رنگ‌ها به صورت ذرات معلق در ماده چسبنده هستند و برای نقاشی روی پارچه استفاده می‌شوند. پیگمنت‌ها بعد از خشک شدن به صورت سطحی روی پارچه قرار می‌گیرند و ممکن است کمی سفت شوند.
رنگ‌های متالیک و فلورسنت: این رنگ‌ها برای ایجاد جلوه‌های ویژه و درخشان روی پارچه استفاده می‌شوند و معمولاً در طراحی‌های مد و لباس‌های نمایشی کاربرد دارند.
رنگ‌های طبیعی: این رنگ‌ها از منابع طبیعی مانند گیاهان، حشرات و مواد معدنی استخراج می شوند:

رنگ‌های معدنی برای پارچه، نوعی از رنگ‌ها هستند که از مواد طبیعی و معدنی استخراج می‌شوند و به دلیل عدم استفاده از مواد شیمیایی مصنوعی، برای محیط زیست و سلامت انسان‌ها کمتر مضر هستند. این رنگ‌ها معمولاً برای رنگرزی الیاف طبیعی مانند پنبه، کتان، ابریشم و پشم به کار می‌روند. در ادامه، به توضیحاتی درباره رنگ‌های معدنی و نحوه استفاده از آن‌ها می‌پردازم:

ویژگی‌های رنگ‌های معدنی:

منابع طبیعی: این رنگ‌ها از منابع معدنی مانند اکسیدهای آهن، خاک رس، سنگ‌های معدنی و سایر مواد طبیعی استخراج می‌شوند.
پایداری رنگ: رنگ‌های معدنی معمولاً دارای پایداری بالایی هستند و در برابر نور و شستشو مقاوم‌ترند.
تنوع رنگ: رنگ‌های معدنی معمولاً در طیف رنگ‌های خاکی و طبیعی مانند قرمز، زرد، قهوه‌ای و سبز موجود هستند.
عدم سمیت: این رنگ‌ها به دلیل عدم استفاده از مواد شیمیایی مصنوعی، سمی نبوده و برای محیط زیست ایمن‌تر هستند.

نحوه استفاده از رنگ‌های معدنی برای پارچه:

آماده‌سازی پارچه: پارچه را بشویید تا هر گونه آلودگی و مواد اضافی از بین برود. پارچه باید تمیز و خشک باشد.
آماده‌سازی رنگ: رنگ‌های معدنی معمولاً به صورت پودر هستند. پودر را با آب و یک ماده تثبیت‌کننده (مانند سرکه یا نمک) مخلوط کنید تا رنگ آماده شود.
رنگرزی: پارچه را در محلول رنگ قرار دهید و به مدت مشخصی (بسته به نوع رنگ و میزان غلظت) در آن بگذارید. پارچه را به طور مرتب حرکت دهید تا رنگ به طور یکنواخت جذب شود.
خشک شدن: پارچه را از محلول رنگ خارج کرده و آن را به خوبی آبکشی کنید تا رنگ‌های اضافی شسته شوند. سپس پارچه را خشک کنید.
تثبیت رنگ: برخی رنگ‌های معدنی نیاز به تثبیت حرارتی دارند. پارچه را اتو بزنید تا رنگ به خوبی تثبیت شود.

نکات مهم:

همیشه دستورالعمل تولیدکننده را دنبال کنید.
از دستکش و محافظت مناسب برای پوست و چشم‌ها استفاده کنید.
در محیطی با تهویه مناسب کار کنید.

برندهای معروف رنگ‌های معدنی:

Earth Pigments: این شرکت رنگ‌های معدنی متنوعی برای استفاده در هنر و صنایع دستی ارائه می‌دهد.
Natural Earth Paint: ارائه‌دهنده رنگ‌های معدنی طبیعی و محیط‌زیستی.

رنگ‌های معدنی می‌توانند جایگزین مناسبی برای رنگ‌های شیمیایی مصنوعی باشند و با ایجاد رنگ‌های طبیعی و ماندگار، جلوه‌ای زیبا و اصیل به پارچه‌های شما ببخشند.

رنگ‌های حیوانی از منابع حیوانی استخراج می‌شوند و در تاریخ هنر و صنعت رنگرزی نقشی مهم ایفا کرده‌اند. این رنگ‌ها به دلیل ویژگی‌های خاص خود و جلوه طبیعی که به پارچه می‌دهند، همواره مورد توجه بوده‌اند. در ادامه، به برخی از معروف‌ترین رنگ‌های حیوانی و ویژگی‌های آن‌ها اشاره می‌کنم:

رنگ‌های حیوانی معروف:

رنگ قرمز کرمزی ( قرمزدانه) (Carmine Red):
   – منبع: این رنگ از بدن حشرات کوچکی به نام کوشینیل (Cochineal) استخراج می‌شود که بر روی کاکتوس‌ها زندگی می‌کنند.
   – ویژگی‌ها: رنگ قرمز تند و درخشان، پایداری بالا در برابر نور و شستشو.
   – کاربرد: استفاده در صنایع نساجی، مواد غذایی، لوازم آرایشی و دارویی.
رنگ پورپورای تیرین (Tyrian Purple):
   – منبع: این رنگ از حلزون‌های دریایی به نام مورکس (Murex) استخراج می‌شود.
   – ویژگی‌ها: رنگ بنفش عمیق و ماندگار، نماد سلطنت و ثروت در دوران باستان.
   – کاربرد: در گذشته برای رنگرزی لباس‌های سلطنتی و اشرافی استفاده می‌شد.
رنگ زرد کرم (Indian Yellow):
   – منبع: این رنگ از ادرار گاوهایی که برگ‌های انبه را می‌خورند به دست می‌آید.
   – ویژگی‌ها: رنگ زرد طلایی و درخشان، هرچند امروزه به دلیل روش‌های استخراج غیر انسانی کمتر استفاده می‌شود.
   – کاربرد: استفاده در نقاشی‌های سنتی و مینیاتورهای هندی.

نحوه استفاده از رنگ‌های حیوانی برای پارچه:

آماده‌سازی پارچه: پارچه را بشویید تا هر گونه آلودگی و مواد اضافی از بین برود. پارچه باید تمیز و خشک باشد.
استخراج رنگ: برای تهیه رنگ، منابع حیوانی به روش‌های مختلفی فرآوری می‌شوند. مثلاً کوشینیل‌ها خشک شده و به پودر تبدیل می‌شوند که با آب و مواد تثبیت‌کننده مخلوط می‌شوند.
رنگرزی: پارچه را در محلول رنگ قرار دهید و به مدت مشخصی (بسته به نوع رنگ و میزان غلظت) در آن بگذارید. پارچه را به طور مرتب حرکت دهید تا رنگ به طور یکنواخت جذب شود.
خشک شدن: پارچه را از محلول رنگ خارج کرده و آن را به خوبی آبکشی کنید تا رنگ‌های اضافی شسته شوند. سپس پارچه را خشک کنید.
تثبیت رنگ: برخی رنگ‌های حیوانی نیاز به تثبیت حرارتی دارند. پارچه را اتو بزنید تا رنگ به خوبی تثبیت شود.

نکات مهم:

استفاده از رنگ‌های حیوانی به دلایل اخلاقی و محیط‌زیستی ممکن است محدودیت‌هایی داشته باشد.
همیشه دستورالعمل تولیدکننده را دنبال کنید.
از دستکش و محافظت مناسب برای پوست و چشم‌ها استفاده کنید.

جایگزین‌های مدرن:

امروزه به دلیل نگرانی‌های محیط‌زیستی و اخلاقی، بسیاری از رنگ‌های حیوانی با رنگ‌های مصنوعی یا گیاهی جایگزین شده‌اند که خواص مشابهی دارند ولی به محیط زیست آسیب نمی‌زنند.

رنگ کردن لباس ها با مواد طبیعی که در طبیعت موجود است یکی از شگفتی های طبیعت است. برای رنگرزی به 3 عامل نیاز است:

پارچه (الیاف)
ماده رنگزا
ماده شیمیایی

در بیشتر مواقع از دندانه ی زاج سفید استفاده می شود و گاهی اوقات از سرکه ی سفید و نمک (در دسترس تر از بقیه موارد هستند)

رنگ های طبیعی مثل: اسیرک؛ نیسل؛ روناس؛ پوست انار؛ برگ مو؛ برگ توت؛ گل زعفران؛ وسمه؛ جفت؛ زردچوبه؛ سمابق و پوست سبز خشک شده ی گردو

اسیرک: از اسیرک رنگ زرد؛ گرم روشن و زرد طلایی به دست می آید. و از ترکیب اسیرک + دانه سماق و پوست پیاز می توان صورتی خوش رنگی به دست آورد.

نیسل: از نیسل برای تهیه شیدهای آبی تا سورمه ای استفاده می شود. و از دکیب نسیل+روناس رنگ بفنش به دست می آید.

روناس: ماده ی رنگزای روناس ترکیبی است به نام آلیزارین که در ریشه ی آن قرار گرفته با کم و زیاد کردن دندانه شیدهای قرمز به دست می آید.

پوست انار: از پوست انار رنگ زرد به دست می آید. ولی ثبات ندارد

برگ مو: از برگ مو رنگ زرد به دست می آید.

گل زعفران: از گل زعفران رنگ زرد به دست می آید.

وسمه: برای تهیه رنگ آبی و بنفش استفاده می شود.

برگ توت: از برگ توت رنگ سبز مغز پسته ای به دست می آید.

سماق: در رنگرزی با دندانه های متفاوت رنگ های مختلف با زمینه ی تیره به دست می آید؛ در ترکیب با سولفات آهن رنگ بنفش سیر تولید می شود.

پوست سبز خشک شده گردو: رنگ های کرمی، شتری و قهوه ای به دست می آید. اگر با سولفات آهن ترکیب شود رنگ خاکستری و سیاه به دست می آید و در ترکیب با زاج سیاه رنگ سیاه

زعفران مشهورترین ماده رنگزای طبیعی است که برای به دست آوردن رنگ زرد استفاده می شود اما به دلیل بالا بودن قیمت آن؛ کمتر در صنعت رنگرزی استفاده می شود.

زردچوبه: یکی از معروف ترین مواد رنگزای طبیعی است. از زردچوبه با دندانه های مختلف رنگ های مختلفی به دست می آید. و در ترکیب با زاج سفید زرد مایل به سبز تا رنگ نارنجی به دست می آید در ترکیب با املاح آهن خاکستری مایل به سیاه به دست می آید.